Istnieje wiele elementów wykorzystywanych w medycynie oraz kojarzonych równocześnie przez większość pacjentów. Wśród nich można wyróżnić stetoskopy, posiadające miano nieodzownego atrybutu lekarza. W dzisiejszym wpisie przybliżymy historię ich powstania oraz zmian w konstrukcji na przestrzeni lat. Przedstawimy również poszczególne rodzaje stetoskopów stosowanych w szpitalach oraz innych jednostkach medycznych, a także wspomnimy, co można przy ich pomocy zbadać.
Spis treści
Pierwsze urządzenie – zupełnie inne od dzisiejszego?
Na początku warto zapoznać się z historią powstania stetoskopu. Jego twórcą był francuski lekarz, René Laennec. Urządzenie było tak naprawdę drewnianą słuchawką, której jeden koniec przykładało się do ciała pacjenta, a drugi pełnił funkcję odbiornika wydawanych przez organizm dźwięków.
Pierwszy egzemplarz stetoskopu pojawił się w 1816 roku. Po drodze wielu lekarzy modyfikowało jego formę aż do osiągnięcia dzisiejszej wersji. Co ciekawe, nie były to drastyczne zmiany. Pierwszym krokiem było dodanie elastycznej rurki i słuchawki dousznej, kolejnym zaś użycie już dwóch słuchawek, tak jak jest to już w stetoskopach wykorzystywanych obecnie. Następną i największą zmianą było zastosowanie membrany akustycznej wzmacniającej odbierany przez lekarza dźwięk. I stetoskopy w takiej formie stosuje się do dziś!
Rodzaje stetoskopów
Pomimo że na pierwszy rzut oka większość używanych przez lekarzy stetoskopów wygląda tak samo, to jednak występują między nimi małe, lecz istotne różnice. To, do jakiego celu medyk zamierza wykorzystać stetoskop, ma spore znaczenie. Przede wszystkim fakt, z jakim pacjentem ma lekarz do czynienia, powoduje, że musi dobrać on odpowiedni rodzaj urządzenia. A zatem wyróżnić można stetoskopy:
- kardiologiczne,
- położnicze,
- neonatalne,
- pediatryczne.
Warto więc porównać wszystkie te rodzaje stetoskopów – czy faktycznie różnią się między sobą tylko w niewielkim stopniu i czy te urządzenia mogą być uniwersalne? Zanim jednak zestawimy ich wszystkie typy, należy wiedzieć, co się nimi najczęściej diagnozuje.
Objawy, których nie widać
Przede wszystkim stetoskopy pozwalają ocenić pracę narządów wewnętrznych, przy czym ocena dźwięków przez nie generowanych najczęściej dotyczy serca oraz płuc. Czasem stetoskopów używa się do sprawdzenia prawidłowego działania jelit czy wątroby.
W czasie badania serca przy pomocy stetoskopu słyszalne są tzw. tony oraz szmery. Pierwszy rodzaj dźwięków jest związany z fazami pracy serca. Lekarz jest w stanie je ocenić i wykluczyć obecność wad. Można wyróżnić 4 rodzaje tonów, z których I i II – skurczowy oraz rozkurczowy – wynikają z fizjologicznej pracy serca. Natomiast wykrycie tonu III i IV może wskazywać już na problemy z tym narządem, choć oczywiście nie musi. Oprócz tonów wyróżnić można liczne rodzaje szmerów, które dzieli się ze względu na głośność, moment pojawienia się (skurczowe i rozkurczowe), charakterystykę oraz przyczynę ich powstania.
Co ciekawe, podczas osłuchiwania płuc również słyszalne są różnego rodzaju szmery, a także – w przypadku stanu chorobowego – rzężenie, świsty, furczenia i tarcia. Wyjątkowo głośne szmery oddechowe również mogą pojawiać się np. w czasie stanów zapalnych oskrzeli czy płuc, jednakże szmer to jedyne, co powinniśmy usłyszeć podczas pracy zdrowego układu oddechowego.
Niewielkie różnice, duże znaczenie
Czy jednak stetoskop do osłuchiwania serca i ten do badania układu oddechowego może być tak samo skonstruowany? Pomimo że podstawowa budowa urządzenia opiera się na tym samym założeniu, to poszczególne stetoskopy muszą być dostosowane do wykrywania nieco innego rodzaju dźwięków. Dodatkowo ciała pacjentów przecież się od siebie różnią. Dlatego też do badania noworodków stosuje się stetoskop neonatalny, posiadający odpowiednio małą głowicę, która jest w stanie całkowicie przylegać do skóry dziecka. Natomiast stetoskopy kardiologiczne posiadają większą od standardowej głowicę, a z nią dwukanałowo połączone słuchawki. Dzięki temu dźwięk będzie dla lekarza wyjątkowo dobrze słyszalny.
Jedyny stetoskop, który najbardziej różni się od pozostałych, to ten położniczy (zwany też czasem akuszerskim). Posiada on bowiem głowicę w kształcie stożka, którego podstawa przylega do skóry. Dzięki niemu możliwe jest monitorowanie akcji serca płodu, co okazuje się niezwykle przydatne dla lekarzy prowadzących ciąże swoich pacjentek.
Jak widać, stetoskop jest urządzeniem, który pomimo prostoty budowy oraz działania zrewolucjonizował diagnozowanie chorych. Z jego pomocą łatwo jest wykryć nieprawidłowości w działaniu poszczególnego układu. Warto z uwagą podchodzić do osłuchiwania w gabinecie lekarskim – czasem bowiem ledwie słyszalne i z pozoru niewinne dźwięki są trafną wskazówką dla medyka podczas stawiania diagnozy.