Laboratorium zazwyczaj kojarzy nam się z różnego rozmiaru szklanymi fiolkami i kolbami, eksperymentami oraz grupą badaczy ubranych w białe fartuchy i okulary ochronne. Poniekąd jest to wyobrażenie słuszne, ponieważ znaczna część tych placówek to pracownie fizyczne, biologiczne bądź chemiczne, gdzie faktycznie przeprowadzane są badania, analizy lekarskie i eksperymenty. Rodzajów laboratoriów jest jednak znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać. Możemy więc rozróżnić choćby laboratoria przemysłowe, które mogą nawet przybrać postać ogromnych hal, laboratoria pomiarowe, laboratoria analityczne oraz te wykorzystywane do badań społecznych. Łączy je jedno – niemal w każdym korzysta się ze specjalistycznej odzieży.
Rodzaje laboratoriów
Dlaczego niemal? Ponieważ na nieco innych zasadach funkcjonują laboratoria, w których przeprowadza się badania społeczne. Aby eksperyment na grupie się udał, uczestniczący w nim ludzie często nie mogą wiedzieć, że biorą w nim udział. Wśród nich nierzadko znajdują się pracujący incognito badacze, którzy dzięki wtopieniu się w tłum, mogą szybko i skutecznie wpływać na przebieg eksperymentu. Nietrudno się domyślić, że śnieżnobiałe fartuchy mogłyby znacznie utrudnić przeprowadzenie badań w takich warunkach.
Skoro pokrótce omówiliśmy już sposób, w jaki przeprowadza się eksperymenty społeczne, to przyjrzyjmy się także pracom wykonywanym w innych laboratoriach.
Zacznijmy od pracowni fizycznej. Może ona przyjąć rozmiar zarówno niewielkiego pomieszczenia ulokowanego gdzieś wśród uniwersyteckich sal, jak i ogromnego ośrodka badawczego. Wszystko zależy od rodzaju przeprowadzanych badań. Fizyka jest nauką niezwykle rozległą i często łączy się z innymi dziedzinami, dlatego nie da się w jednym akapicie wymienić wszystkich wykonywanych przez fizyków zadań. Nie ulega jednak wątpliwości, że wielu z nich narażonych jest na kontakt z groźnymi dla zdrowia substancjami, dlatego laboratoryjne kitle i fartuchy to wśród fizyków norma. W tego rodzaju placówkach zdarza się pracować także z wszelkiego rodzaju silnikami, generatorami czy magnesami. Ważne jest, aby ubranie badacza nie elektryzowało się i zapewniało względną ochronę przed elektrycznością. W tym przypadku do fartucha i okularów dodaje się antystatyczne rękawiczki.
Podobnie sytuacja wygląda w przypadku placówek zajmujących się biologią i chemią. Wyróżnić można laboratoria syntetyczne, w których przeprowadzane są syntezy związków chemicznych, analityczne, gdzie przeprowadza się związane z dziedziną analizy czy choćby zajmujące się badaniem DNA laboratoria genetyczne. To głównie w tego rodzaju laboratoriach pracuje się z niebezpiecznymi substancjami, groźnymi toksynami i żrącymi płynami, które mogą zniszczyć ubranie, bądź, co gorsza, dostać się do skóry bądź oczu. Właśnie dlatego w zajmujących się chemią i biologią pracowniach powszechnie stosuje się fartuchy laboratoryjne, zazwyczaj w połączeniu z ochronnymi okularami oraz rękawiczkami. Oczywiście w poszczególnych przypadkach wymaga się dodatkowych środków bezpieczeństwa, jak choćby zakrywających całe ciało kombinezonów.
Również w laboratoriach medycznych nosi się odzież specjalistyczną. To zdecydowanie najbardziej rozpowszechniony rodzaj placówek badawczych. Tego typu gabinety i pracownie znajdują się w każdym szpitalu oraz w wielu przychodniach lekarskich. Najczęściej bada się w nich wszelkiego rodzaju wymazy oraz próbki krwi, moczu bądź kału. Nietrudno sobie wyobrazić, dlaczego w takich warunkach wymaga się od pracowników noszenia fartuchów laboratoryjnych i korzystania z jednorazowych rękawiczek. Wspomniane próbki mogą przenosić potencjalnie groźne wirusy, bakterie oraz zarazki, które przypadkiem mogłyby dostać się do organizmu badaczy. Dlatego też w placówkach tego typu bezpieczeństwo pracowników jest zależne od odpowiednio sterylnych warunków.
Warto wspomnieć także o laboratoriach przemysłowych, w których bada się choćby aerodynamikę samolotów czy też przeprowadza się testy zderzeniowe samochodów. Placówki te w większości przypadków są znacznie większe od laboratoriów chociażby medycznych, a ich pracownicy oprócz fartuchów często noszą także ochronne kaski, które chronią głowę przed uderzeniem, w przypadku gdyby eksperyment wymknął się spod kontroli.
Odzież ochronna – podstawa bezpieczeństwa w laboratorium
Podczas pracy w laboratorium należy zadbać o bezpieczeństwo i sterylne warunki. Fartuchy laboratoryjne to obowiązkowy element ubioru nie tylko wszystkich pracowników placówek badawczych i pracowni, ale też choćby uczęszczających do laboratorium w ramach zajęć studentów. Z odzieży ochronnej korzysta się także w prosektorium czy wszelkiego rodzaju specjalistycznych gabinetach medycznych. Poszczególne laboratoria czy pracownie posiadają własne regulaminy, jednak wykorzystanie fartuchów laboratoryjnych i odzieży ochronnej odgórnie narzucone jest przez artykuł 11 ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń oraz chorób zakaźnych z 2008 roku, a także rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne i rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych. Jak więc widać, odzież specjalistyczna to konieczny element zaopatrzenia każdego laboratorium!